Sheet Xa khơi, hợp âm

Nguyễn Tài Tuệ viết ca khúc năm 1961, hoàn thành năm 1962 và tham gia cuộc vận động sáng tác về đề tài thống nhất đất nước. Nhạc sĩ lấy cảm xúc từ chuyến đi thực tế ở vùng giới tuyến Quảng Trị ba năm trước. Gần một tháng sống ở bên này sông Bến Hải, ông cảm nhận rõ ràng nỗi đau chia cắt. Đó là hình ảnh vợ ngóng chồng, ông ngóng cháu, đôi trai gái đứng hai bên bờ gọi nhau mỗi khi chiều tới. “Nhìn con cá nục, cá măng tung tăng bơi lội giữa hai bên, tôi tự hỏi sao con người lại bị ngăn cách. Tôi lấy khát vọng thống nhất đất nước làm chủ đề bài hát”, ông từng nói. Tám tháng sau, ca khúc hoàn thành, được nhạc sĩ đặt tên Xa Khơi, diễn tả sự hư vô của khung cảnh chia ly bấy giờ.

Nhạc sĩ kết hợp âm hưởng dân gian từ những điệu thức của ví, giặm, hò trên sông .. với kỹ thuật hiện đại tạo nên giai điệu da diết, trữ tình. Ca từ ẩn dụ, giàu tính văn học, cảm xúc, gợi sự liên tưởng cho người nghe.

“Nắng tỏa chiều nay

Chiều tỏa nắng đôi bờ anh ơi

Gió lộng buồm mây ươm chân trời

Biển lặng sóng thuyền em dong khơi ..”

Phần đầu bài hát chậm rãi, ngân vang như lời tâm tình của cô gái gửi người yêu trong hoàn cảnh đôi bờ giới tuyến. “Biển lặng”, “buồm mây” .. diễn tả không gian yên bình nhưng rất đỗi mênh mông, vô định. Từng câu chữ “con nục, con măng, lướt sóng liệng đôi bờ tung tăng”, “con chuồn còn bay nơi nơi” tạo nên tầng hình ảnh về khát vọng tự do.

“Ơi phong ba lướt xô mái chèo ta xa bờ

Phong ba sóng cồn lòng ta luôn mong chờ

Kề vai bên nhau nắng biển cùng mưa nguồn

Kề vai bên nhau em kề bên anh thương”

Tiết tấu dồn dập, mạnh mẽ dần ở phần hai, tựa như từng đợt sóng xô vào bờ. Nhạc sĩ cho biết biển tưởng như yên bình nhưng bên dưới là từng đợt sóng ngầm đang trỗi dậy. Mọi người phải trải qua nhiều khó khăn để vượt qua bão táp cuộc đời, thống nhất hai miền. Về cuối, giai điệu chậm dần, tạo nên tính thống nhất cho tác phẩm. Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước từng khẳng định: “Qua Xa Khơi, từ xưa đến nay chưa từng có ai phát triển ví, giặm tốt như Nguyễn Tài Tuệ”.

“Biển rộng ơi, biển chung tình

Biển nói lên giùm bao ngày thương nhớ, biển ơi

Nhớ thương cách vời, ơi biển chiều nay ..”

– Bài viết: ‘Xa khơi’– điệu ví, giặm tình quê của Nguyễn Tài Tuệ (Trích)

– Tác giả: Hiểu Nhân

Phần giai thoại, ngoài một số có tính chất hàn lâm từ người bình, còn lại một số chỉ mang tính chất không hơn những câu chuyện tám bên bóng cây cho vui, cho khuây khỏa, như tiêu chí của truongca.com. Bởi lẽ đó, mạn phép xin đừng đề cao quan điểm của tính xác thực lắm.

Nguyễn Tài Tuệ

Nắng tỏa chiều nay chiều tỏa nắng đôi bờ anh ơi

Gió lộng buồm mây ươm chân trời biển lặng sóng thuyền em dong khơi

Khoan giọng hò thương anh cách vời

Kìa biển rộng con nục, con măng lướt sóng liền đôi bờ tung tăng

Con chuồn còn bay nơi nơi con giang chiều gọi bạn đường khơi

Nắng tỏa chiều nay thuyền về mái động chiều nay

Nhìn phương Nam con nước vơi đầy thương nhớ, nhớ thương anh ơi

Ơi mênh mông sóng xô du thuyền ta xa bờ

Âm vang tiếng hò nhịp chèo ta mong chờ

Thuyền ra xa khơi đưa nhịp chèo nối liền

Đường đi muôn khơi mái chèo chung đôi miền, ơ ... ơ

Mênh mông biển khơi câu hò thương nhớ

Vang về miền Nam quê ta biển dập dìu, biển tâm tình

Biển nói lên lời sóng cả ta chung lứa đôi

Ơi phong ba lướt xô mái chèo ta xa bờ

Phong ba sóng cồn lòng ta luôn mong chờ

Kề vai bên nhau nắng biển cùng mưa nguồn

Kề vai bên nhau em kề bên anh thương, ơ ... ơ

Anh ơi lời ca câu hò thương nhớ

Vang về cùng anh không xa

Biển rộng ơi, biển chung tình

Biển nói lên giùm bao ngày thương nhớ, biển ơi

Nhớ thương cách vời, ơi biển chiều nay

Nhớ thương cách vời, ơi biển chiều nay